25 maart 2022 – Auteur: Petra Teunissen. Dit artikel is verschenen in het vakblad VoetVak+ voor medische en cosmetische voetverzorging.
Infectie is een van de meest voorkomende complicaties van slecht- en niet-genezende wonden. Veel pedicures zien akelige ulcers aan de voeten bij diabetespatiënten. Antibacteriële behandelingen zijn onmisbaar voor deze geïnfecteerde wonden. Een relatief nieuwe methode werkt met koud plasma. Koen Lim, medical officer van Plasmacure, vertelt over deze innovatieve ‘bliksempleister’ voor de behandeling van chronisch open wonden.
Koen Lim, medical officer van Plasmacure, met PLASOMA.
Bij mensen met een slechte doorbloeding door vaatlijden of bij diabetespatiënten is de wondgenezing vaak ernstig verstoord. Als zij een klein wondje hebben, kan hieruit een chronische open wond ontstaan. Dat gebeurt vooral op de onderbenen en voeten, omdat die ver van het hart zijn en de doorbloeding daar minder goed is. Chronische wonden zijn een onderschat probleem. In Nederland zijn er zo’n half miljoen mensen met chronische wonden en bij zo’n vijfentwintig procent van hen gaat die wond bijna niet dicht. De wonden hebben veel impact op iemands leven en hun omgeving. De frequente wondzorg kost veel tijd en hindert de patiënt in het sociale leven. De patiënt kan niet comfortabel douchen of zwemmen. De wonden stinken soms en mensen schamen zich ervoor. De zorg voor chronische wonden is duur. De schatting is dat Nederland zo’n twee miljard per jaar uitgeeft aan deze zorg. Door het toenemen van obesitas, diabetes en de vergrijzing groeit het aantal mensen met chronische wonden met 5 à 6 procent per jaar. De klinische wondzorg is bovendien versnipperd over de vakgebieden interne geneeskunde (diabetes), vaatchirurgie, revalidatie en dermatologie.
GAS GELADEN MET ENERGIE
Het Nederlandse bedrijf Plasmacure heeft een behandelsysteem op basis van koud plasma ontwikkeld, PLASOMA. Koen Lim, arts en bedrijfskundige, legt uit: “Plasma is de zogenaamde vierde fase van een stof, na vast, vloeibaar en gas. De zon, bliksem en het noorderlicht zijn allemaal plasma en ze ontstaan door een gas te laden met energie. Hierdoor ioniseert het gas en krijg je een mengsel van reactieve verbindingen, zoals ozon, stikstofoxiden en waterstofperoxide. Plasma kun je gebruiken om bacteriën en virussen te doden, want zij zijn hier niet tegen bestand.”
Koen Lim gaat verder: “Plasma geneeskunde is een nieuw toepassingsgebied. Normaal gesproken is plasma heel heet, maar er zijn technieken om koud plasma te maken. Koud plasma heeft dus niets met bloedplasma te maken. Bij koud plasma komt de temperatuur niet ver boven de lichaamstemperatuur uit. In de geneeskunde worden er verschillende toepassingsgebieden onderzocht, bijvoorbeeld kanker, botbreuken en dermatologie (acne). Bij Plasmacure richten we ons op wondzorg. Ruim tien jaar geleden startte onze ontwikkeling van een methode om met koud plasma een chronisch open wond te genezen. Koud plasma heeft o.a. de volgende werkingsmechanismes*:
• Koud plasma inactiveert (multidrug resistente / antibiotica resistente) bacteriën, virussen, schimmels en gisten. Na enkele seconden koud plasma overleeft slechts 1 op 100.000 MRSA-bacteriën, de beruchte ‘ziekenhuisbacterie’. Ook Staphylococcus aureus, die vaak in open wonden wordt aangetroffen, legt het loodje. Het plasma maakt ook de bacteriën die zich ‘verschuilen’ in de biofilm op de wond inactief. Dat het plasma de biofilms penetreert, is belangrijk, want zo’n glibberig laagje micro-organismen verhindert vaak de wondgenezing.
• Koud plasma stimuleert celmigratie en celproliferatie. Na blootstelling van 1 en 3 minuten zagen de onderzoekers dat de cellen die het epidermis herstellen, zoals fibroblasten en keratinocyten, actiever werden. Ze produceren groeifactoren zodat er weer gezonde huid vanaf de wondranden gaat groeien.
• Koud plasma bevordert microcirculatie. Binnen 10 minuten na behandeling zijn het hemoglobine-niveau en de zuurstofsaturatie significant gestegen. Een behandeling met koud plasma beïnvloedt niet alleen de doorbloeding aan de oppervlakte, maar tot wel 8 mm diepte. Door de extra zuurstof worden ‘slapende’ cellen wakkerder.
Samenvattend: koud plasma kan van een chronische wond die niks meer ‘doet’ een wond maken die weer aan de gang gaat.”
“Ruim tien jaar geleden startte onze ontwikkeling van een methode om met koud plasma een chronisch open wond te genezen.”
Diabetespodotherapeut Ingrid Ruys voert in het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven een studie uit met PLASOMA.
HET APPARAAT
PLASOMA werkt met een flexibele ‘pad’ die wordt gefixeerd op de wond. De pad heeft een koud plasma gebied met een diameter van 3 cm, geschikt voor de meeste diabetische voetulcera en voor open beenwonden. PLASOMA koud plasma pulser zendt een elektrische stroom naar de pad om het koud plasma te maken tussen de pad en de wond. Dan begint de behandeling die 2 minuten duurt: drie maal een rondje van 20 seconden plasma gevolgd door 20 seconden pauze om de stoffen de kans te geven in te werken. In totaal krijgt de patiënt 1 minuut koud plasma. Na behandeling wordt de pad verwijderd en weggegooid. De behandeling is goed te verdragen, de patiënt voelt soms een lichte tinteling.
CASE STUDIE – Heb je een klant met een chronische wond die interesse heeft in deelname aan een klinische studie of case studie? Via het formulier op de site kun je de klant aanmelden. De klant kan dat natuurlijk ook zelf doen. Voor het onderzoek moet de wond aan een aantal voorwaarden voldoen, zoals een wond van maximaal 4,5 cm doorsnede. Verder moet de patiënt mobiel genoeg zijn om 12 weken lang wekelijks langs te komen voor de behandeling.
CASE STUDIES EN KLINISCHE STUDIES
Koen Lim: “Uit de klinische veiligheidsstudie uitgevoerd in Amsterdam UMC bleek dat PLASOMA inderdaad op een veilige manier bacteriën in chronische wonden doodt. Om meer data te vergaren worden er onder andere case studies gedaan. De eerste 20 behandelde wonden uit deze case studies waren gemiddeld 65 weken oud en werden gemiddeld 8 weken behandeld. 60 procent van de wonden is gesloten/genezen binnen gemiddeld 7 weken en 13 behandelingen. We zijn heel blij met deze mooie resultaten. De behandeling vindt normaal gesproken een of twee keer per week plaats, altijd aanvullend op normale wondzorg, ook in combinatie met total contact casting. Als behandelaar zie je na enkele weken of het aanslaat of niet. Slaat het aan, dan maak je de behandeling af en zo niet, dan houd je er na een maand mee op. Het motiveren van de patiënt om zich aan de leefregels te houden blijft belangrijk. Offloading (niet belasten) blijft noodzakelijk om het helingsproces niet te hinderen.”
Resultaten uit de case studies.
“Wij richten ons deels op ernstige chronische wonden. Bij de case studies zaten veel diabetespatiënten, maar ook mensen die een huidtransplantatie hadden gehad. Het apparaat is draagbaar. We zijn nu bezig om deze techniek geschikt te maken voor thuisbehandeling. Van de patiënten met chronische wonden woont namelijk 80 procent thuis en het zijn vooral minder mobiele 70-plussers. Een thuisbehandeling biedt hen niet alleen comfort, ook verzekeraars willen dat mensen minder vaak in het ziekenhuis komen. Bovendien kunnen artsen hun patiënten minder vaak zien dan zorgprofessionals in de tweede of derde lijn. Vooralsnog moet de behandeling uitgevoerd worden door iemand met een goede opleiding en ervaring in wondzorg. Ook is zorgvuldig een debridement uitvoeren heel belangrijk (het verwijderen van necrotisch (dood) weefsel, fibrineus beslag en ander wonddebris). De koud plasma behandeling volgt namelijk op het reinigen van de wond. Wellicht dat in de toekomst, als er laagdrempeliger methoden voor debridement zijn, ook medisch pedicures, in samenwerking met of in opdracht van een podotherapeut of wondverpleegkundige, de koud plasma behandeling kunnen uitvoeren.”
DE DIABETESPODOTHERAPEUT
In het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven werkt Diabetespodotherapeut Ingrid Ruys in het multidisciplinaire voetenteam op de afdeling Interne Geneeskunde. Zij doet mee aan een klinische studie met PLASOMA koud plasma waarin ook een controlegroep is opgenomen die een wondbehandeling zonder koud plasma krijgt. Ingrid heeft sinds het voorjaar van 2021 zo’n dertien patiënten behandeld. Zij ziet de patiënten wekelijks tot de wond dicht is, maximaal twaalf weken achter elkaar. Alle patiënten krijgen een follow up-traject.
“De behandeling vindt normaal gesproken een of twee keer per week plaats, altijd aanvullend op normale wondzorg.”
De resultaten zijn wisselend, vindt Ingrid: “Bij sommige wonden zie je veelbelovende verbetering, bij andere nagenoeg niets. Maar de onderzoeksgroep is nog te klein om daar definitieve uitspraken over te doen. Wat ik vooral prettig vind, is dat ik de patiënten iedere week kan zien. Of ze nu in behandelgroep of controlegroep zitten. Dan kun je de veranderingen beter zien. Ten nadele of ten voordele.” Ingrid ziet al 22 jaar veel ‘zware gevallen’ in haar spreekkamer in Máxima Medisch Centrum: “Ik heb goed contact met de circa 120 medisch pedicures met wie ik overeenkomsten heb. Als zij iets raars zien, dan nemen ze contact op via het communicatiesysteem Silo. Dat netwerk werkt als een trein, echt heel prettig. Ik geef hun mijn vertrouwen en straal dat uit naar mijn collega’s. Dan attendeer ik ons team erop dat de pedicure van de patiënt het wondje méldt en niet veroorzaakt. Zo krijgt de pedicure meer credits. Maar ik ben er huiverig voor om deze wondzorg bij pedicures onder te brengen. Een wond op een diabetische voet kan zo gevaarlijk zijn als je symptomen mist. Hier kan ik extra onderzoek laten doen, wondkweken en röntgenfoto’s. Ik sondeer eigenlijk alle wonden, want ik wil weten hoe diep de wond is. Heb ik botcontact of niet? En ik heb voor advies en overleg altijd collega’s in de buurt zoals internisten, revalidatieartsen of vaatchirurgen. Zodra de wond rustig is, kan de patiënt natuurlijk weer terug naar de medisch pedicure.”
*zie whitepaper: Stimuleren van wondgenezing met koud plasma
